Γιατί η σκληρή σκέψη μας κουράζει

Ζήσης Ψάλλας

Το να κάθεστε και να σκέφτεστε σκληρά για ώρες κάνει κάποιον να νιώθει εξαντλημένος. Τώρα, οι ερευνητές έχουν νέα στοιχεία για να εξηγήσουν γιατί συμβαίνει αυτό.

Οι μελέτες τους, που αναφέρθηκαν στο Current Biology, δείχνουν πως όταν η έντονη γνωστική εργασία παρατείνεται για αρκετές ώρες, προκαλεί τη συσσώρευση δυνητικά τοξικών υποπροϊόντων στο τμήμα του εγκεφάλου που είναι γνωστό ως προμετωπιαίος φλοιός. Αυτό με τη σειρά του αλλάζει τον έλεγχό σας στις αποφάσεις, έτσι ώστε να στραφείτε προς ενέργειες χαμηλού κόστους που δεν απαιτούν προσπάθεια ή αναμονή καθώς εμφανίζεται η γνωστική κόπωση, εξηγούν οι ερευνητές.

«Οι επικρατούσες θεωρίες πρότειναν ότι η κούραση είναι ένα είδος ψευδαίσθησης που “μαγειρεύεται” από τον εγκέφαλο για να μας κάνει να σταματήσουμε ό,τι κάνουμε και να στραφούμε σε μια πιο ευχάριστη δραστηριότητα», είπε ο Mathias Pessiglione του Πανεπιστημίου Pitié-Salpêtrière στο Παρίσι. «Αλλά τα ευρήματά μας δείχνουν ότι η γνωστική εργασία έχει ως αποτέλεσμα μια πραγματική λειτουργική αλλαγή -συσσώρευση επιβλαβών ουσιών- έτσι η κούραση είναι πράγματι ένα σήμα που μας κάνει να σταματήσουμε αλλά για διαφορετικό σκοπό: να διατηρήσουμε την ακεραιότητα της λειτουργίας του εγκεφάλου μας».

Ο Pessiglione και οι συνεργάτες του, συμπεριλαμβανομένου του πρώτου συγγραφέα της μελέτης, Antonius Wiehler, ήθελαν να καταλάβουν τι είναι πραγματικά η ψυχική κόπωση.Για να αναζητήσουν στοιχεία γι’ αυτό, χρησιμοποίησαν φασματοσκοπία μαγνητικού συντονισμού (MRS) για να παρακολουθήσουν τη χημεία του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια μιας εργάσιμης ημέρας. Εξέτασαν δύο ομάδες ανθρώπων: αυτούς που έπρεπε να σκεφτούν σκληρά και εκείνους που είχαν σχετικά ευκολότερες γνωστικές εργασίες.

Είδαν σημάδια κόπωσης, συμπεριλαμβανομένης της μειωμένης διαστολής της κόρης του ματιού, μόνο στην ομάδα που έκανε σκληρή δουλειά. Τα άτομα σε αυτήν την ομάδα έδειξαν επίσης στις επιλογές τους μια στροφή σε ανταμοιβές με λίγη προσπάθεια. Είχαν επίσης υψηλότερα επίπεδα γλουταμικού στις συνάψεις του προμετωπιαίου φλοιού του εγκεφάλου. Μαζί με προηγούμενα στοιχεία, οι συγγραφείς λένε ότι αυτό υποστηρίζει την ιδέα ότι η συσσώρευση γλουταμικού καθιστά την περαιτέρω ενεργοποίηση του προμετωπιαίου φλοιού πιο δαπανηρή, έτσι ώστε ο γνωστικός έλεγχος να είναι πιο δύσκολος μετά από μια ψυχικά δύσκολη εργάσιμη ημέρα.