Να τα πούμε;

Αν και τα Χριστούγεννα είναι μία από τις μεγαλύτερες γιορτές της Ορθοδοξίας, η
Πρωτοχρονιά είναι επίσης γιορτή λαμπρή, συνδεδεμένη με την αρχή του χρόνου και
με τον Αϊ Βασίλη  που έρχεται από την Καισαρεία, να δώσει τα δώρα του στα μικρά αλλά και… μεγάλα παιδιά.

Από τα αρχαία χρόνια τα μικρά παιδιά την παραμονή της Πρωτοχρονιάς έβγαιναν στους δρόμους των χωριών ή της πόλης που ζούσαν και περνούσαν από τα σπίτια φίλων και συγγενών και τραγουδούσαν <Το Τραγούδι της Πρωτοχρονιάς>, αυτό που λέμε σήμερα Κάλαντα και που ήταν χαρούμενο τραγούδι γεμάτο ευχές για χαρά και υγεία. Τα παιδιά- εκείνα τα παλιά χρόνια-, όταν βγαίνανε να ψάλουν τα κάλαντα
κρατούσαν και ένα καραβάκι και για αμοιβή οι νοικοκυρές των σπιτιών που
πήγαιναν και ψάλλανε τα κάλαντα τους έδιναν γλυκά και άλλες λιχουδιές που είχαν
ετοιμάσει οι ίδιες.

Γυρίζομε το χρόνο πίσω και πάμε στο Βόρειο Αιγαίο και το νησί των Ψαρών για να ‘ακούσομε’ μια παρέα μικρών Ψαριανών να ψάλλει τα τοπικά παιδικά κάλαντα στις αρχές της 10ετίας του ’30;

«Αρχή μηνιά κι αρχή χρονιά κι αρχή καλός ο χρόνος

κι αρχή που βγήκε ο Χριστός, ήταν ο Αη Βασίλης

Βασίλη από πούρχεσαι και πόθεν κατεβαίνεις.

Από τη Μάνα μ ’έρχομαι και στο σχολιό πηγαίνω,

κάτσε Βασίλη για να φας κάτσε να τραγουδήσεις,

Εγώ γράμματα μάθαινα, τραγούδια δεν ηξέρω,

και σαν ηξέρεις γράμματα πες μας την άλφα βήτα,

και το ραβδί ήταν ξερό και βλάστισε κλωνάρια

κι πάνω στα κλωνάρια του πέρδικες κελαηδούσαν,

δεν ήταν μόνο πέρδικες, ήταν και τρυγονάκια,

και κατεβαίναν τα πουλιά και πίναν κι ανεβαίναν,

και ραίναν τον αφέντη τους τον πολυχρενεμένο.

Εσένα πρέπει αφέντη μας καράβι ν’ αρματώσεις

στην Εγγλιτέρα να το πας φλουρί να το φορτώσεις.

Σπάνια κάλαντα που κατέγραψε ο ερευνητής κ. Δημήτρης Ανδριάνας και δημοσίευσε σε σχετικό άρθρο του. Με την ευχή το έθιμο των Καλάντων να μη χαθεί ποτέ πολλές γιορτινές ευχές σε όλα τα παιδιά που θα βγουν την παραμονή της Πρωτοχρονιάς να τραγουδήσουν κάλαντα.

Σκίτσα:
Ρία Γαΐλα-σκιτσογράφος

Πηγή:
περιοδικό ΧΙΟΝΗ/τ.118/Δεκέμβριος 2001

ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ
Τασσώ Γαΐλα
Αρθρογράφος-Ερευνήτρια



Το διαβάσαμε ΕΔΩ